Đất sét - Nguyên liệu nguyên thuỷ hun đúc lên những kiệt tác gốm sứ
Đất sét – nguyên liệu chính để làm đồ gốm. Đất sét là nguyên liệu tự nhiên thô sơ, căn bản nhất của đồ gốm. Người làm đồ gốm có thể dùng đất sét 100% tự nhiên, hoặc đất sét công nghiệp. Tuy nhiên, đặc điểm hay cấu tạo của đất sét là gì chắc hẳn nhiều bạn cũng chưa rõ hết. Vì vậy, qua bài viết này, Gốm Sứ Phúc Lộc Viên Minh sẽ chia sẻ rõ hơn để bạn hiểu hơn về loại đất này nhé!
1. Đất sét là gì?
Đất sét là sản phẩm phong hóa từ đá granit và các khoáng chất khác qua thời gian dài. Đất sét chứa nhiều khoáng chất vi lượng, cấu tạo bởi những hạt vô cùng nhỏ bé, có kích thước dao động từ 0,002 – 0,05 mm. Thành phần khoáng học của đất sét, đặc biệt là silic, alumin, và oxide kim loại, cho phép tạo ra sự kết hợp lý tưởng giữa tính chất hóa học và tính chất cơ học.
Các hạt đất sét được kết nối chặt chẽ bởi liên kết hóa học, tạo nên mạng lưới vững chắc. Nhờ cấu trúc này, đất sét sở hữu tính co dãn và chịu lực tốt. Nhờ những đặc tính ưu việt, đất sét trở thành nguyên liệu lý tưởng cho sản xuất gốm sứ với đa dạng kích cỡ, kiểu dáng và màu sắc.
2. Đặc điểm của đất sét
Khác với đất không đàn hồi và cát mịn, đất sét sở hữu khả năng kết dính khi được làm ướt với lượng nước phù hợp.Nhờ vậy, nó có thể tạo thành khối dẻo dai và giữ nguyên hình dạng khi nhào nặn. Đặc tính này được gọi là độ dẻo của đất sét. Khi nung ở nhiệt độ cao, đất sét cũng trải qua quá trình nóng chảy một phần, tạo nên chất rắn, cứng như đá được gọi là vật liệu gốm.
3. Các loại đất sét
Có rất nhiều loạt đất sét khác nhau. Với mỗi loại đất khác nhau sẽ có các đặc điểm về vật lý chịu nhiệt chịu lực khác nhau, đất sản xuất chủ yếu là đất Trúc Thôn và đất Cao lanh (kaolin)
Đất sét Trúc Thôn có độ dẻo cao, khó tan trong nước, hạt mịn, màu trắng xám, độ chịu lửa ở khoảng 1650°C.
Cao lanh có nguồn gốc tên gọi từ Cao Lĩnh thổ (tức đất Cao Lĩnh, là đất sét trắng tại Cao Lĩnh), một khu vực đồi tại Cảnh Đức Trấn, Giang Tô, Trung Quốc. Các mỏ đất sét trắng tại đây được khai thác để làm nguồn nguyên liệu sản xuất đồ sứ Trung Quốc. Tên gọi kaolin được các giáo sĩ dòng Tên người Pháp du nhập vào châu Âu trong thế kỷ 18 và khi được phiên âm ngược trở lại tiếng Việt thì nó đã trở thành cao lanh.
4. Tầm quan trọng của đất sét trong gốm sứ
Đất sét là vật liệu tự nhiên thô sơ, đóng vai trò nền tảng cho nghệ thuật gốm sứ. Người thợ gốm có thể sử dụng đất sét nguyên chất 100% khai thác từ thiên nhiên, hoặc đất sét công nghiệp được pha trộn từ nguyên liệu thô theo tỷ lệ nhất định. Tỷ lệ pha trộn khác nhau sẽ tạo nên những loại gốm với đặc điểm riêng biệt:
- Màu sắc: Gốm sứ có thể mang vô số màu sắc, từ trắng ngà, vàng đất ấm áp đến xám, đen huyền bí, đỏ tươi rực rỡ,cam rực rỡ hay đỏ nâu trầm mặc.
- Mục đích sử dụng: Đất sét có thể được nặn hoàn toàn thủ công, đổ khuôn với đất sét lỏng, sử dụng trên bàn xoay, tạo tác phẩm điêu khắc và nhiều ứng dụng khác.
- Tính chất vật lý: Mỗi loại đất sét sở hữu độ dẻo (plasticity), độ co (shrinkage) và các tính chất vật lý khác nhau.
- Nhiệt độ nung: Mỗi loại gốm yêu cầu nhiệt độ nung (maturity temperature) riêng biệt để đạt được độ cứng và "đặc" tối ưu. Nung dưới nhiệt độ chín, gốm sẽ yếu và xốp, có thể thấm nước. Nung quá nhiệt độ chín, gốm có thể cong vênh,biến dạng do các liên kết hóa học bị phá hủy hoàn toàn.
- Đặc điểm sản phẩm: Sản phẩm gốm sứ sau khi nung có độ cứng, độ đặc, độ trong (translucence) - khả năng cho ánh sáng đi qua - và các đặc điểm khác nhau.
Phương pháp phân loại phổ biến nhất cho những người làm gốm thủ công là dựa trên nhiệt độ nung:
- Sành (Earthenware): Nung ở nhiệt độ 1000-1180 độ C.
- Gốm (Stoneware): Nung ở nhiệt độ 1200 – 1300 độ C.
- Sứ (Porcelain): Nung ở nhiệt độ 1240 – 1350 độ C.
Với những ứng dụng đa dạng như tạo sản phẩm gốm sứ trang trí, đồ dùng gia đình, sản phẩm nghệ thuật, đất sét đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra những sản phẩm đẹp mắt và chất lượng. Phúc Lộc Viên Minh tự hào mang đến cho các bạn những sản phẩm gốm sứ được tạo nên từ những loại đất sét chất lượng nhất với đa dạng các loại kiểu dáng, mẫu mã, hoạ tiết, màu sắc đẹp mắt từ bình hoa, ấm trà đến bộ bát đĩa, hay các sản phẩm thờ cúng,...
Nếu quý khách cần mua các sản phẩm Gốm Sứ Bát Tràng chính gốc, men chuẩn cao cấp, hãy liên hệ ngay với Gốm Sứ Phúc Lộc Viên Minh để được tư vấn nhé.