Ý nghĩa đằng sau mâm ngũ quả không phải ai cũng biết
Mâm ngũ quả là một phần không thể thiếu trong văn hóa truyền thống của người Việt, thường xuất hiện trên bàn thờ gia tiên hoặc trong các dịp lễ Tết đặc biệt. Ngoài tác dụng trang trí, mâm ngũ quả còn thể hiện nhiều ý nghĩa tâm llinh quan trọng. Liệu bạn đã hiểu hết ý nghĩa của mâm ngũ quả chưa, hãy cùng Phúc Lộc Viên Minh tìm hiểu ý nghĩa của mâm ngũ quả trong bài viết dưới đây nhé!
1. Nguồn gốc của mâm ngũ quả
Ngày Tết, không thể thiếu trên bàn thờ tổ tiên mỗi gia đình Việt là mâm ngũ quả, không chỉ đẹp mắt mà còn chứa đựng những ước vọng và khát khao cho một năm mới tràn đầy may mắn.
Mâm ngũ quả bắt nguồn từ triết lý âm dương ngũ hành, một biểu tượng hài hòa giữa trời và đất qua năm yếu tố: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ. Theo thuyết duy vật cổ xưa, mọi vật chất đều được hình thành từ 5 yếu tố này. Do đó, mâm ngũ quả với năm loại trái cây khác nhau không chỉ mang vẻ đẹp thẩm mỹ mà còn là sự biểu hiện của vũ trụ thu nhỏ, nơi các yếu tố này hòa quyện, tương sinh tương khắc tạo nên sự cân bằng.
Người Việt từ lâu đã tin rằng mâm ngũ quả sẽ mang lại phúc lộc và may mắn cho gia đình trong năm mới. Mỗi loại quả trên mâm không chỉ là một loại trái cây mà còn là biểu tượng của những điều tốt đẹp: Phú (giàu có), Quý (cao sang), Thọ (sống lâu), Khang (khỏe mạnh), Ninh (bình an). Những ý nghĩa này không chỉ được truyền tải qua hình thức mà còn thông qua màu sắc và cách sắp đặt đầy tinh tế.
Trong văn hóa phương Đông, con số 5 còn mang nhiều ý nghĩa khác, từ ngũ cốc, ngũ quan đến ngũ vị, ngũ tạng. Điều này thể hiện sự đầy đủ, trọn vẹn và toàn diện trong cuộc sống.
Một câu chuyện khác về nguồn gốc của mâm ngũ quả được kể trong kinh Vu-lan-bồn, nơi Đức Phật dạy Mục Kiền Liên cách cứu mẹ ông khỏi kiếp ngạ quỷ bằng cách cúng dường trái cây năm màu. Theo triết lý Phật giáo, trái cây năm màu tượng trưng cho các yếu tố tín căn, tấn căn, niệm căn, định căn và huệ căn, những yếu tố quan trọng trên con đường giác ngộ.
2. Ý nghĩa của mâm ngũ quả ngày Tết Nguyên Đán
Ngũ (五) là số năm, là biểu tượng của sự sống, sự đầy đủ và thịnh vượng. Mâm ngũ quả với năm loại trái cây phong phú là một phần không thể thiếu trên bàn thờ gia tiên trong dịp Tết Nguyên Đán, thể hiện sự giao hòa giữa trời và đất, ước nguyện cho một năm mới an khang, thịnh vượng.
Trong sách Chiêm thư, người ta thường nhắc đến mâm ngũ quả như một phương tiện để dự đoán mùa màng, giúp người nông dân biết được sự thành bại của mùa vụ. Chọn 5 loại quả theo quan niệm ngũ hành từ ngàn xưa là cách thể hiện sự phát triển, sinh sôi và phồn thịnh.
Quả: Mỗi loại quả trong mâm ngũ quả là biểu tượng cho sự sung túc, chứa đựng ý nghĩa tâm linh và mong muốn về sự sinh sôi nảy nở, phát triển và trường tồn.
Màu sắc: Màu sắc của các loại quả trong mâm ngũ quả cũng mang những ý nghĩa đặc biệt. Màu đỏ tượng trưng cho may mắn và phú quý, màu vàng biểu thị sự sung túc và thịnh vượng.
Hình dáng và hương vị: Các loại quả được chọn lựa không chỉ dựa trên hình dáng đẹp mắt mà còn phải có hương vị thơm ngon, tượng trưng cho những điều tốt lành, ngọt ngào trong cuộc sống.
Ý nghĩa tổng thể: Mâm ngũ quả không chỉ là biểu tượng của sự sung túc, đủ đầy mà còn là lời ước nguyện cho sự hòa hợp âm dương, sự phát triển và thịnh vượng. Nó còn thể hiện lòng thành kính của con cháu đối với tổ tiên, mong cầu sự che chở và bảo vệ.
Sự đa dạng vùng miền: Mỗi vùng miền ở Việt Nam lại có cách bày trí mâm ngũ quả khác nhau, tùy theo điều kiện địa lý và văn hóa. Điều này tạo nên sự phong phú và độc đáo cho mâm ngũ quả trên bàn thờ mỗi gia đình.
3. Mâm ngũ quả ở 3 miền Bắc - Trung - Nam
Miền Bắc
Người miền Bắc bày mâm ngũ quả theo thuyết Ngũ hành, kết hợp hài hòa giữa văn hóa phương Đông và yếu tố tự nhiên của trời đất. Mâm ngũ quả của họ không chỉ đơn thuần là một phần của nghi lễ mà còn là biểu tượng của sự cân bằng, hài hòa trong cuộc sống.
Vì vậy, mâm ngũ quả miền Bắc thường phối theo 5 màu sắc tượng trưng cho ngũ hành: "Kim màu trắng, Mộc màu xanh, Thủy màu đen, Hỏa màu đỏ, Thổ màu vàng". Những màu sắc này không chỉ đẹp mắt mà còn mang ý nghĩa phong thủy, thu hút may mắn và tài lộc trong năm mới.
Cách bày trí, sắp xếp mâm ngũ quả miền Bắc thường rất tinh tế và hài hòa. Mỗi loại quả đều được chọn lựa kỹ càng để đảm bảo sự đầy đủ và trọn vẹn. Những loại quả thường thấy trong mâm ngũ quả miền Bắc gồm có: chuối, bưởi, đào, hồng và quýt.
Chuối xanh được đặt ở dưới cùng, như một nền móng vững chắc, nâng đỡ các loại quả khác. Ở giữa mâm thường là bưởi hoặc phật thủ vàng, tượng trưng cho sự thanh cao và trang trọng. Các loại quả còn lại như đào, hồng và quýt được xếp xung quanh, tạo thành một vòng tròn hoàn hảo. Để thêm phần sinh động, người miền Bắc còn cài xen kẽ các loại quả nhỏ như quýt vàng, táo xanh hoặc những quả ớt chín đỏ, tạo nên sự phong phú và rực rỡ cho mâm ngũ quả.
Miền Trung
Miền Trung, với vị trí địa lý nằm giữa đất nước, mang trong mình sự giao thoa văn hóa giữa hai miền Bắc và Nam. Điều này cũng được thể hiện rõ nét qua cách bày trí mâm ngũ quả ngày Tết, mang đậm dấu ấn riêng của vùng đất đầy nắng và gió này.
Khí hậu miền Trung khắc nghiệt, đất đai cằn cỗi, nhưng con người nơi đây luôn kiên cường và chất phác. Vì vậy, mâm ngũ quả của người miền Trung không quá cầu kỳ về hình thức mà chú trọng vào tấm lòng thành kính dâng lên tổ tiên. Quả nào có sẵn, quả nào tươi ngon, đều được chọn để bày lên mâm ngũ quả, thể hiện sự chân thành và lòng biết ơn sâu sắc.
Mỗi năm, mâm ngũ quả của người miền Trung có thể thay đổi đôi chút, tùy theo mùa màng và điều kiện tự nhiên. Các loại quả thường thấy trong mâm ngũ quả miền Trung bao gồm: thanh long, chuối, dưa hấu, mãng cầu, dứa, sung, cam và quýt. Những loại quả này không chỉ ngon mà còn mang theo những ý nghĩa tốt đẹp, mong cầu một năm mới an lành và sung túc.
Thanh long với vẻ ngoài rực rỡ, tượng trưng cho sự thịnh vượng và may mắn. Chuối xanh, dưa hấu đỏ biểu thị cho sự đủ đầy và hạnh phúc. Mãng cầu, dứa và cam quýt là những loại quả ngọt ngào, thơm ngon, thể hiện sự ngọt ngào và niềm vui trong cuộc sống. Sung là biểu tượng của sự sung túc, no đủ.
Miền Nam
Người miền Nam thường bày mâm ngũ quả với mong ước "Cầu sung vừa đủ xài," thể hiện khát vọng về một năm mới sung túc, đủ đầy. Mâm ngũ quả miền Nam gồm năm loại quả mang ý nghĩa đặc biệt: mãng cầu, sung, dừa, đu đủ và xoài. Những loại quả này không chỉ mang lại cảm giác thân thuộc mà còn gửi gắm những lời chúc tốt đẹp cho năm mới.
Ngoài ra, mâm ngũ quả miền Nam còn thường có thêm quả thơm (dứa) để mong con cháu đầy nhà và một cặp dưa hấu xanh vỏ đỏ lòng, biểu tượng cho sự may mắn và thịnh vượng. Mỗi quả trên mâm ngũ quả đều được chọn lựa kỹ lưỡng, vừa đẹp mắt vừa mang ý nghĩa phong thủy.
Mâm ngũ quả của người miền Nam thể hiện rõ tính cách phóng khoáng, giản dị và hài hước của người dân nơi đây. Họ không quá câu nệ về hình thức, mà chú trọng vào ý nghĩa và tấm lòng thành kính dâng lên tổ tiên. Dù mỗi người một cuộc sống và mong muốn khác nhau, nhưng tất cả đều gửi gắm những ước mong tốt đẹp cho tương lai qua mâm ngũ quả.
4. Mâm bồng Bát Tràng - Điểm nhấn cho mâm ngũ quả
Giống như những sản phẩm đồ thờ cúng khác, mâm bồng đựng hoa quả là một phần không thể thiếu trong không gian thờ cúng của mỗi gia đình. Mâm bồng không chỉ dùng để đựng hoa quả tươi, trầu cau mà còn là nơi dâng lên bàn thờ tổ tiên những lòng thành kính của con cháu đối với những người đã khuất.
Ngày nay, mâm bồng có thể được làm từ nhiều chất liệu khác nhau. Tuy nhiên, mâm bồng bằng gốm sứ Bát Tràng vẫn là sự lựa chọn hàng đầu của nhiều gia đình. Với sự đa dạng về kích thước và mẫu mã, mâm bồng gốm sứ Bát Tràng phù hợp với nhiều không gian thờ cúng và nhu cầu sử dụng khác nhau.
Từ ngàn xưa, người Việt đã quan niệm gốm sứ là tinh hoa của đất trời. Mâm bồng gốm sứ không chỉ mang giá trị văn hóa truyền thống mà còn thể hiện sự tôn kính đối với tổ tiên. Được làm từ đất sét cao cấp, mâm bồng gốm sứ Bát Tràng được nung ở nhiệt độ cao, loại bỏ hoàn toàn tạp chất, đảm bảo độ bền và tính thẩm mỹ. Đất sét Bát Tràng được xem như nguyên liệu tinh hoa, tượng trưng cho sự sinh sôi và phát triển của vạn vật.
Mâm bồng gốm sứ đặt trên bàn thờ gia tiên không chỉ có tác dụng phong thủy mà còn mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc. Mâm bồng được coi là biểu tượng của sự tròn đầy, viên mãn, giúp gia đình luôn ấm no, hạnh phúc. Mua mâm bồng gốm sứ Bát Tràng là mua sự hài hòa và sự an lành cho không gian thờ cúng.
Chất liệu làm nên mâm bồng gốm sứ là đất sét. Tuy nhiên, đất sét này phải qua nhiều công đoạn xử lý, tinh lọc và nung ở nhiệt độ cao mới cho ra được sản phẩm gốm sứ Bát Tràng chất lượng cao. Mâm bồng gốm sứ không chỉ bền bỉ mà còn mang lại vẻ đẹp thanh thoát, tinh tế cho không gian thờ cúng.
Ngoài yếu tố phong thủy, mâm bồng đựng hoa quả bằng gốm sứ còn mang lại sự thanh nhã, sang trọng và linh thiêng. Đây chính là lý do gốm sứ Bát Tràng luôn là sự lựa chọn hàng đầu khi bạn muốn tìm mua mâm bồng đựng hoa quả cho gia đình.
Một số mẫu Mâm bồng đựng hoa quả thờ cúng tại Phúc Lộc Viên Minh:
Với những giá trị văn hóa và tâm linh sâu sắc, mâm ngũ quả không chỉ là biểu tượng của sự sung túc, đủ đầy mà còn là cách để mỗi gia đình Việt gửi gắm những ước nguyện tốt đẹp cho năm mới. Hy vọng qua bài viết mà Phúc Lộc Viên Minh chia sẻ sẽ giúp bạn hiểu hơn về ý nghĩa của mâm ngũ quả và lựa chọn được mẫu mâm bồng Bát Tràng tô điểm cho không gian thờ cúng gia đình thêm linh thiêng và sang trọng. Phúc Lộc Viên Minh chúng tôi tự hào cung cấp các sản phẩm gốm sứ phong thủy với đa dạng kiểu hoa văn, hoạ tiết, màu sắc khác nhau và được chế tác bởi các nghệ nhân lâu năm tại làng nghề Bát Tràng.
Nếu quý khách cần mua các sản phẩm Gốm Sứ Bát Tràng chính gốc, men chuẩn cao cấp, hãy liên hệ ngay với Gốm Sứ Phúc Lộc Viên Minh để được tư vấn nhé.