Khám phá vẻ đẹp huyền bí của ấm Tử Sa trong nghệ thuật thưởng trà
Xuất hiện từ hàng ngàn năm trước, ấm trà Tử Sa vẫn luôn là món trà cụ được săn đón hàng đầu. Với những ai yêu trà, ấm Tử Sa càng trở nên quý giá. Dù là một loại dụng cụ quen thuộc với các nghệ nhân pha trà, nhưng nhiều người vẫn còn lạ lẫm với loại ấm này. Hãy cùng Gốm Sứ Phúc Lộc Viên Minh khám phá về ấm Tử Sa và những đặc điểm độc đáo của nó qua bài viết này nhé!
1. Ấm Tử Sa là gì?
Nói đến ấm tử sa là nói đến một loại ấm pha trà làm bằng đất nung ở nhiệt độ cao, không tráng men. Gọi là tử sa vì nó được làm bằng đất sét tím có xuất xứ tại vùng Nghi Hưng (Giang Tô, Trung Quốc). Trong tiếng Trung, ấm có màu tím được gọi là tử, làm từ đất được gọi là sa.
Đặc điểm nổi bật của ấm tử sa được giới thưởng trà chọn lựa đó là: đất tử sa có độ xốp rất cao, giữ nhiệt tố từ đó gia tăng hương vị của trà so với các loại ấm thông thường. Người ta thường lựa chọn mỗi chiếc ấm tử sa chuyên biệt cho các loại trà riêng. Thêm vào đó ấm tử sa thu hút người thưởng bởi vẻ đẹp trầm tính, kiểu dáng đa dạng cùng ý nghĩa và lịch sử lâu đời.
Một vài đặc điểm đáng nhớ của một chiếc ấm Tử Sa:
- Ấm được làm từ loại đất đặc biệt từ vùng Nghi Hưng (gọi là đất tử sa).
- Làm thủ công từ phôi đất mềm (như đất nặn tượng), giúp tạo hình khéo léo và đa dạng.
- Ấm không tráng men, giữ lại sự thẩm thấu tự nhiên giữa nước trà pha và chất đất.
- Nung ở nhiệt độ cao, tạo nên chất ấm chắc như sứ.
2. Nguồn gốc ấm Tử Sa
2.1. Ấm tử sa Nghi Hưng, thánh địa của ấm trà tử sa
Tại Nghi Hưng – tỉnh Giang Tô, việc làm ấm đất được nâng lên một cấp độ rất cao, vượt trội so với những thể loại ấm đất khác và định hình nên một dòng ấm ngày nay gọi là ấm tử sa, hay ấm tử sa Nghi Hưng.
Ấm tử sa Nghi Hưng bắt đầu lịch sử từ thế kỷ 15, phát triển rực rỡ trong thời kỳ nhà Thanh và tiếp tục đến tận ngày nay. Danh tiếng được xây dựng dựa trên 2 yếu tố:
- Đất tử sa ở vùng Nghi Hưng là loại đất đặc biệt, đa dạng và có thành phần phức tạp. Kết hợp với cách làm đất và phối trộn khôn ngoan, đã tạo nên phôi đất mềm, mịn, dễ tạo hình và chịu được nhiệt độ nung cao.
- Kỹ thuật làm ấm tử sa điêu luyện của những người thợ tại đây. Từ kỹ thuật xử lý đất, đến kỹ thuật làm lò và nung. Nhưng đặc biệt và được đánh giá cao nhất vẫn là sự khéo léo trong việc tạo hình chiếc ấm bằng phương pháp nặn, đập, không dùng bàn xoay, thực sự đạt đến vẻ đẹp như một nghệ sỹ bậc cao.
2.2. Ấm Tử Sa Đài Loan
Với nguyên liệu được khai thác từ những vùng đồi núi ngay tại Đài Loan, có tính chất lý hóa học tương tự như đất tại Nghi Hưng - Trung Quốc, nhưng thành phần có khác do địa tần địa lý khác nhau.
Được các nghệ nhân và những nhà sản xuất gốm sứ sản xuất có kiểu dáng mô phỏng theo Ấm tử Sa của Trung quốc nhưng có cải biên theo phong cách riêng.
2.3. Ấm Tử Sa Bát Tràng
Được sử dụng nguyên liệu tự nhiên khai thác tại Hòa Bình và Phú Thọ được kết hợp với nhiều hợp chất tự nhiên đã tạo ra loại đất gốm Tử Sa có mầu sắc và tính chất tương tự như đất Tử Sa Trung Quốc, bởi các bàn tay tài hoa của nghệ nhân Bát Tràng đã tạo ra những bộ ấm chén Tử Sa có đặc trưng và phong cách riêng của Việt nam.
3. Công dụng ấm Tử Sa
Những công dụng thực tế của ấm Tử Sa chính là bí kíp khiến cho giới sành trà phải chao đảo.
Ấm tử sa làm gia tăng hương vị của trà: “điều kỳ diệu” này đến từ thành phần khoáng chất vi của ấm tử sa. Đất sét có thành phần vô cùng phong phú như: hydromica, cao lanh, thạch anh, hạt mica, với chất sắt nền, ngoài ra còn có thêm thành phần silic, mangan, canxi, natri và kali. Hơn nữa bề mặt ấm không tráng men nên các nguyên tố khoáng có trong đó được giải phóng vào nước nóng trong quá trình pha. Cho đến hiện tại, lớp khoáng không bị mất đi mà còn hòa vào hương vị trà.
Ngoài ra lớp cao khoáng từ khoáng chất trong lá trà hòa vào nước tạo nên hương vị tuyệt vời không thể nào pha lẫn. Chính vì những đặc tính đã nêu trên tạo nên nét riêng, “chất” không thay thế được bằng các chất liệu khác, từ đó làm nên tên tuổi của “ấm tử sa” nổi tiếng này.
Giá trị của ấm tử sa còn nằm ở vẻ bề ngoài. Tương truyền, ấm dùng càng lâu càng trở nên nhuận sắc, bóng đẹp, vô cùng phù hợp với chữ “mỹ” trong văn hóa thưởng trà hiện nay.
4. Cách nhận biết ấm Tử Sa chính hãng
Ấm tử sa trứ danh bởi giá trị cao, vậy nên việc mua phải hàng giả, hàng nhái là điều không hiếm gặp. Vì vậy dưới đây là những cách đơn giản giúp bạn phân biệt được chiếc ấm tử sa thật khi mua ấm:
Vẻ ngoài nhìn bằng mắt:
- Ấm chuẩn sở hữu hình dáng thanh thoát, hài hòa, các chi tiết cân đối từ thân, nắp, miệng, vòi đến quai ấm.
- Màu sắc thống nhất, toát lên vẻ đẹp sang trọng, tinh tế.
- Khi rót trà, dòng nước chảy êm ái, đều đặn mà không bị bắn ra ngoài.
Âm thanh:
- Gõ nhẹ vào thân ấm, âm thanh vang, đanh như tiếng kim loại va chạm là dấu hiệu của ấm thật.
Cảm nhận bằng xúc giác:
- Bề mặt ấm mịn màng, bóng bẩy, mang đến cảm giác mượt mà khi chạm vào.
- Đặc biệt khi dùng càng lâu thì ấm càng lên nước và không đổi màu.
5. Một số hình ảnh mẫu ấm Tử Sa Bát Tràng tại Gốm Sứ Phúc Lộc Viên Minh
Qua bài viết trên, chắc hẳn các bạn đọc đã cảm được vẻ đẹp huyền bí của những chiếc ấm Tử Sa và hiểu được lý gio vì sao chúng lại được giới thưởng trà ưa chuộng đến vậy. Gốm Sứ Phúc Lộc Viên Minh chúng tôi tự hào cung cấp các mẫu sản phẩm ấm Tử Sa với đa dạng màu sắc, hoa văn và hoạ tiết khác nhau, được chế tác bởi các nghệ nhân lâu năm.
Nếu quý khách quan tâm và cần mua các sản phẩm Gốm Sứ Bát Tràng chính gốc, men chuẩn cao cấp, hãy liên hệ ngay với Gốm Sứ Phúc Lộc Viên Minh để được tư vấn nhé.